Een vrouwelijk surrealist? De eerste naam die vandaag opduikt is ongetwijfeld de Belgische Jane Graverol. Dat is echter niet altijd zo geweest. Toen de kunstenaar in 1984 op 79-jarige leeftijd stierf, had ze er een lange, grotendeels onderbelichte carrière opzitten, die begon met een eerste tentoonstelling in 1927. In 1949 ontmoette ze de groep van de surrealisten, met wie ze onder meer tentoonstelde in Galerie Lou Cosyn. Ze bleef lange tijd in de schaduw, maar werd wel geapprecieerd door enkele specialisten, totdat ze met een tentoonstelling in het Rood Klooster, in 2017, een groter publiek wist te bereiken, gevolgd door een tweede expo rond het vrouwelijke surrealisme in Musée de Montmartre, in 2023, waarvoor ze met haar schilderij Le sacre du printemps ook de affiche illustreerde.

Ook op de markt zagen we de voorbije jaren een zeldzame belangstelling voor haar werk, of toch zeker een deel ervan. In 2023 ging de verkoop echter door het dak. Nadat Bonhams in Londen twee veilingen georganiseerd had van minder bekende namen uit de surrealistische beweging, hield het huis in Parijs een derde verkoop. Voor die editie wilde Christine de Schaetzen, verantwoordelijk voor het Brusselse filiaal, graag Belgische kunstenaars naar voren schuiven. Ze contacteerde een aantal verzamelaars met de vraag of ze iets aan te bieden hadden. “Een koppel kwam aanzetten met een schilderij van Jane Graverol dat ze in de jaren 70 gekocht hadden in de veilingzaal van het Paleis voor Schone Kunsten”, vertelt ze. “Ik heb het werk opgenomen met een richtprijs van 30.000 euro, terwijl het in de tijd van Graverol eerder rond de 10.000 euro zal gekost hebben. Het ging om Le trait de lumière. De biedingen schoten omhoog tot 200.000 euro, met gegadigden van zowat overal. Het laatste opbod ging tussen een Aziatische en een Amerikaanse verzamelaar op zoek naar werk van vrouwelijke surrealisten. Het doek werd uiteindelijk afgehamerd voor 579.975 euro (inclusief kosten), wat zomaar eventjes 1189% boven de raming zit.”

“Toeval en een duidelijke ‘verliefdheid’ hebben dankzij de zichtbaarheid van een internationaal verkoophuis deze onderschatte kunstenares een hoge vlucht doen nemen”, analyseert Augustin Nounckele van Galerie Retelet uit Monaco. Amper enkele weken later haalde een ander schilderij van Graverol, La chute de Babylone, ook bij Bonhams een vergelijkbare prijs.

UIT DE SCHADUW

Een plotselinge belangstelling heeft altijd iets verrassends, maar in het geval van Jane Graverol zijn er toch een aantal verklaringen. Om te beginnen is de stroming zelf weer in. En daarnaast zijn er vooral ook vraag en aandacht op de markt voor vrouwelijke artiesten die te lang onderbelicht zijn gebleven.